سبوحی: مصوبه طرح جامع انرژی هیئت دولت تبلیغاتی است ، عزم جدی برای تحول در ساختار انرژی کشور وجود ندارد - وبلاگ پرودا

به گزارش وبلاگ پرودا، استاد اقتصاد انرژی دانشگاه شریف گفت: ظاهرا تهیه کنندگان برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور توان یا علاقه امکان پذیری این سناریو را نداشته اند، بنابراین اجرای این تصمیم مصوب شده در هیئت دولت غیر ممکن و تنها یک شعار تبلیغاتی است!

گروه مالی وبلاگ پرودا، از عوامل مهم فراوری در جهانی امروز سرمایه و نیروی انسانی است، از این رو تدوین استراتژی ها و سیاست های مناسب با در نظر دریافت معیار های پیش بینی آینده و تدوین برنامه های متناسب با آن به منظور استفاده و تخصیص بهینه انرژی از اهمیت بسیاری برخوردار است، لذا این موضوع در قالب برنامه ریزی های بلندمدت انرژی به عنوان طرح جامع انرژی انجام می شود.

هیئت دولت به استناد قانون برنامه ششم توسعه و در راستای سند ملی راهبرد انرژی کشور، برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور را به تصویب رساند. ابزار تحلیلی مناسب برای تدوین راهبرد های میان مدت و دراز مدت در توسعه بخش انرژی، سیاست گذاری در راستای حداکثر کردن منافع انرژی، مالی و زیست محیطی به منظور دستیابی به توسعه پایدار و نیز مدیریت تقاضای انرژی به تفکیک حامل ها و بخش های مصرف نماینده انرژی، از مهمترین اهداف این برنامه به شمار می رود. مطابق این مصوبه، وزارت خانه های نفت و نیرو و سازمان انرژی اتمی ایران موظفند در چارچوب برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور، نسبت به انجام فعالیت های اجرایی مربوط، اقدام و گزارش سالانه عملکرد برنامه اجرایی خود را به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال نمایند.

بر اساس این مصوبه هیئت دولت، سایر دستگاه های اجرایی موظفند برنامه های اجرایی خود را منطبق با تکالیف و شاخص های برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور تدوین و اجرا و گزارش عملکرد سالانه خود را به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال نمایند. یدالله سبوحی؛ استاد اقتصاد انرژی و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف در این مصاحبه نقد جدی به این مصوبه انرژی هیئت دولت دارد که در ادامه آمده است.

نظر شما درباره طرح جامع انرژی کشور که به تصویب دهیات دولت رسید چیست؟

جای بسیار تاسف دارد که بالاترین مراجع تصمیم گیری کشور چنین گزارشی را تصویب می نماید. این گزارش را وزیر نفت در اسفند 97 به سازمان برنامه و بودجه ارسال کرد و نوشت سناریو بهینه سازی گزارش مورد تائید وزارت نفت است.در سناریو بهینه سازی سرمایه گذاری لازم برای بخش انرژی بیش از 500 میلیاد دلار و برای بهینه سازی 1/2 تریلیون دلار در 20 سال آینده برآورد شده است.حال اگر یک فرض خیالی و خیلی خوش بینانه داشته باشیم، اگر درآمد صادرات نفت ایران 50 دلار برای یک بشکه باشد صادرات نفت 2/2 میلیون بشکه در روز در 20 سال آینده فرض شود کل درآمد صادرات نفت در 20 سال برابر 800 میلیارد دلار خواهد بود که تنها سرمایگذاری جدید در بخش انرژی 65% این مبلغ درآمد را لازم دارد و براساس اطلاعات گزارش دیگر منابعی برای بهینه سازی باقی نخواهد ماند.

به نظر شما این تصمیم در شرایط کنونی تحریم نفتی کشور قابل اجرا نیست؟

اگر واقع بین باشیم قیمت نفت ایران کمتر از 30 دلار خواهد بود و افزایش صادرات نفت به 2 میلیون بشکه نفت در روز به سختی امکان پذیر خواهد بود. در این حالت کل درآمد نفتی ایران در 20 سال 420 میلیارد دلار خواهد بود که برای تامین سرمایه گذاری جدید بخش عرضه انرژی درسناریو بهینه سازی (یعنی حداقل مصرف انرژی در داخل کشور) هم کفایت نمی نماید. حتی تهیه نمایندکان گزارش توان یا علاقه این را نداشته اند که امکان پذیری این سناریو را آنالیز نمایند و راه چاره مناسب را شناسائی نمایند؛ بنابراین اجرای این تصمیم غیرممکن خواهد بود و تنها یک شعار تبلیغاتی است! در این گزارش شرح داده نمی شود که این سناریو چگونه اجرا خواهد شد؟! سناریوئی که ساز و کار اجرائی آن تعیین نباشد یک گزارش حرفه ای و راهگشا نخواهد بود. در این گزارش به سرمایه لازم برای بخش نفت تاکید می شود. به نظر می آید وزارت نفت با این مصوبه در صدد آن است احتیاج به سرمایه گذاری را مورد تاکید قرار دهد و براساس این مصوبه در نظر دارد در بعد جذب منابع از سازمان برنامه و دولت برای طرح های داخلی خود اقدام نماید. اگر بهینه سازی هم صورت نگیرد اشکالی ندارد. همان کاری انجام می گیرد که در خصوص ماده 12 شد. این گزارش در خصوص دورنمای انرژی در 20 سال آینده توجهی به چشم انداز تحولات انرژی جهان در 3 دهه آینده ندارد؟! معلوم نیست انرژی ایران در بازار های منطقه ای و جهان چه جایگاهی خواهد داشت.

چه انتقاداتی به اتخاذ چنین تصمیم گیری هایی در هیئت دولت دارید؟

چرا 6 برنامه توسعه کشور هرگز مطابق برنامه به انجام نرسید؟ چرا کاهش شدت انرژی در سال 99 به 50% سال 90 صورت نپذیرفت؟ چرا قانون اصلاح الگوی مصرف و هدفمند سازی تا به امروز بعد از گذشت 10 سال از تصویب آن اجرا نشده است؟ حالا که قیمت بنزین در داخل بیشتر از قیمت صادراتی شده است دولت دیگر چه ابزار و توجیهی برای اصلاح قیمت انرژی دارد؟ همه این ها حاکی از آن است که متاسفانه تصمیم گیری کمتر بر شالوده کار کارشناسی جدی و علمی پایدار است و عزم جدی برای ایجاد تحول در ساختار بخش انرژی کشور وجود ندارد. بدون تغییر ساختار در بازار انرژی هرگونه تغییر در قیمت ها و تصمیم ها تحولی در بخش انرژی ایجاد نخواهد کرد. آیا می توان بدون ایجاد محیط رقابتی و توانمند سازی بخش خصوصی واقعی (نه شرکت های دولت ساخته با هدف استفاده از قانون تجارت برای حذف هر گونه نظارت) انتظار داشت که تحولی در بخش انرژی روی دهد؟ آیا می توان ایده آل های عامه پسند در گزارشی در خصوص جزئی از اقتصاد را راه چاره دانست؟ آیا می توان بخش انرژی را براساس طرح جامع صوری و خارج از تعادل عمومی اقتصاد سامان داد؟ آیا می توان تغییر در یک بخش را بدون توجه به تعادل عمومی اقتصاد و بردار تعادلی قیمت ها ایجاد کرد؟ آیا اقتصاد ایران می تواند در 20 سال آینده 520 میلیارد دلار به بخش انرژی و حدود 1/2 تریلیون دلار فقط به صرفه جوئی انرژی اختصاص دهد؟ چرا وزارت نفت در هنگام ارسال گزارش به هیات دولت به این تناقض ها نمی پردازد؟ مگر نه اینکه وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه باید نقش حاکمیتی داشته باشند؟! چرا کارشناسان این کشور همیشه می خواهند توجیه گر تصمیم گیرانی باشند که دستاورد 30 سال تصمیم گیری آن ها شرایط کنونی کشور است؟ چرا در کار ها و آنالیز ها امکان پذیری و تدوین راه چاره های واقعی برای ایجاد تغییر ساختاری منظور نمی شود؟ استفاده از اعداد مجازی یا غیرواقعی و ارائه نتایج امکان ناپذیر در یک تز کارشناسی شاید مجاز باشد، چون آموزش روش شناسی آنجا هدف است. ولی آیا این کار می تواند در یک گزارش فنی برای تصمیم سازی مجاز باشد؟

آیا نباید کارشناس و متخصص مسئولیت اجتماعی خود در رابطه با بیان واقعیت و ارائه راه چارههائی که به تحول ساختاری برای توسعه پایدار منجر شود اقدام نماید؟ آیا نیروی متخصص و حرفه ای جامعه باید از این مسائل و از این تصمیم ها بی تفاوت عبور کند؟ فقط اگر به یک نکته تعیین توجه کنیم اختلاف تصمیم گیری کشور ما با جهان روشن می شود. در اتحادیه اروپا دولت ها هزینه های کلانی در رابطه با کرونا متحمل شده اند. ولی توجه کنید که این دولت ها چگونه از کاهش قیمت نفت بهره برداری می نمایند. درآمد مالیاتی آن ها از نفت و فرآورده های نفتی بطور وسیع افزایش یافته و بخشی از هزینه های دولت ها در خصوص کرونا را می خواهند از این منبع بازیافت نمایند و همزمان اجازه نمی دهند راهبرد های آن ها در بخش انرژی به مخاطره بیفتد و سیاست های راهبردی قبلی را با قدرت بیشتری پیش می برند.